Door Anneloes de Koff
Duurzame architectuur is actueler dan ooit. Zestig jaar geleden werd er ook al over gesproken. In Het Nieuwe Instituut in Rotterdam is op dit moment de installatie Habitat: Expanding Architecture te zien. Centraal daarbij staat het tiende CIAM congres uit 1956 in Dubrovnik. Deze bijeenkomst markeert één van de eerste momenten waarop ecologisch denken in architectuurdiscussies werd geïntroduceerd.
Jaap Bakema (links), Peter Smithson en Jacqueline Tyrwhitt bespreken de bijdrage van de MARS groep tijdens het CIAM congres in Dubrovnik, 1956 / fotograaf onbekend / collectie Het Nieuwe Instituut
De onderzoeksinstallatie Habitat: Expanding Architecture in Het Nieuwe Instituut belicht een belangrijk moment in de architectuurgeschiedenis. Habitat vormde voor de CIAM-leden hét antwoord op een holistische ontwerpbenadering van architectuur en milieu. Het begrip omvat een fundamentele, theoretische en praktische herformulering van de houding van de mens ten opzichte van de stad en de natuur dan tot dan toe gebruikelijk was. Wat zou habitat voor de huidige architectuurpraktijk kunnen betekenen?
CIAM (Congrés Internationaux d’Architecture Moderne) zocht sinds haar oprichting in 1928 naar een radicale vernieuwing van de architectuur en stedenbouw, een die uitdrukking zou geven aan, en paste bij de grote maatschappelijke ontwikkelingen van die tijd. De oprichters vonden het noodzakelijk dat moderne architecten hun krachten internationaal zouden bundelen en tot algemeen geldende richtlijnen zouden komen. Na de Tweede Wereldoorlog werd duidelijk dat de wederopbouw in Europa van bestaand stedelijk gebied niet gebaseerd kon zijn op de eerder vastgestelde principes die CIAM in 1933 in Charte d’Athenes had vastgelegd, principes die onder meer een strikte scheiding van de functies wonen, werken, recreatie en verkeer voorstonden. Er moest iets nieuws komen. In 1949 presenteerde Le Corbusier tijdens de CIAM bijeenkomst in Bergamo voor het eerst een studie naar het concept habitat. Maar in deze studie werd de betekenis van het nieuwe concept helaas niet verder gedefinieerd. De term bleef dan ook het vurige middelpunt van debat.